Περί ΙΛΕΡ ο λόγος

Το έργο της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Ρεθύμνου και του ακούραστου προέδρου της Μιχάλη Τρούλη είναι γνωστό. Εκτός από την έρευνα την οποία υπηρετεί με πάθος, διοργανώνει εκδηλώσεις, ημερίδες, συνέδρια, συμπόσια, εκδίδει περιοδικά και επιστημονικές μελέτες και συμμετέχει ενεργά σε κάθε πρωτοβουλία που έχει σαν σκοπό την ανάδειξη των πλούσιων ιστορικών και λαογραφικών στοιχείων του Ρεθύμνου και της Κρήτης γενικότερα.
Στόχος μου δεν είναι να διαφημίσω ούτε να παρουσιάσω το έργο της ΙΛΕΡ. Πώς θα μπορούσα άλλωστε; Μέρες θα χρειαζόμουνα για να συγκεντρώσω τους τίτλους μόνο των έργων που έχει εκδώσει, όπως επίσης και των συμμετοχών και των δραστηριοτήτων που έχει αναπτύξει. Κι αν αναφέρομαι απλώς σήμερα στην ΙΛΕΡ, είναι γιατί ο πρόεδρός της, ο αγαπητός μου Μιχάλης Τρούλης, μου χάρισε δύο πολυτελείς τόμους που εκδόθηκαν πρόσφατα από τις Εκδοτικές Επιχειρήσεις Καλαϊτζάκης.
Ο πρώτος, με τίτλο «Το Οθωμανικό Κτηματολόγιο του Ρεθύμνου», Έκδοση-Μετάφραση-Σχολιασμός Ευαγγελία Μπαλτά-Mustafa Oğuz, χρηματοδοτήθηκε από την ΙΛΕΡ και από πηγές συγγενικές του προέδρου της και περιλαμβάνει το κτηματολόγιο που είχαν συντάξει οι Οθωμανοί αμέσως μετά την πτώση του Χάνδακα, προκειμένου να καταγραφούν οι παραγωγικές δυνατότητες και να επιδικαστεί ο φόρος. Είναι κατανοητό, ελπίζω, πόσος κόπος και πόση προσπάθεια απαιτήθηκε για να συγκεντρωθούν όλα αυτά τα στοιχεία, να ταξινομηθούν, να μεταφραστούν και να σχολιαστούν και να καταστεί δυνατή η έκδοση αυτού του πολύτιμου υλικού.
Ο δεύτερος τόμος με τίτλο, «90 χρόνια από την Ένωση της Κρήτης με την ελεύθερη Ελλάδα», περιλαμβάνει τις εισηγήσεις που έγιναν κατά τη διάρκεια του συμποσίου που πραγματοποιήθηκε στο Ρέθυμνο το διάστημα 5-7 Δεκεμβρίου 2003 με τη συνεργασία του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος».
Μέσα από τις σελίδες του αναβιώνει μια εποχή πλούσια σε ιστορικά γεγονότα. Αναλύεται η πολιτική διάσταση του Κρητικού Ζητήματος. Αναδεικνύονται οι προσωπικότητες της Κρητικής Πολιτείας. Αναλύεται το νομοθετικό πλαίσιο από την αυτονομία μέχρι την ένωση, η εκπαίδευση στην Κρητική Πολιτεία, οι συναλλαγές στα χρόνια πριν από την ένωση, τα νομισματικά συστήματα, τα εισοδήματα και ο τρόπος ζωής στην Κρητική Πολιτεία, καθώς και η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα μέσα από τις σελίδες του Αθηναϊκού και Κρητικού Τύπου, οι αγώνες των Κρητικών για την ένωση του νησιού τους, η σημασία του κινήματος στον Θέρισο το 1905 και η πολιτική του Ελευθερίου Βενιζέλου στο ζήτημα της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα. Ακόμη γίνεται εκτενής αναφορά σε ποιητές και λογοτέχνες της εποχής και στο έργο τους.
Και μόνο η απαρίθμηση όλων των παραπάνω τομέων που βρίσκονται συγκεντρωμένοι σε έναν και μόνο τόμο, καθιστά την αξία του ανεκτίμητη και η λέξη “συγχαρητήρια” στους συντελεστές να ακούγεται λίγη.