Δευτέρα 24 Μαρτίου 2008

Εμμανουήλ Βυβιλάκης Η ζωή, η δράση και το έργο του - MΙΧΑΛΗΣ ΤΡΟΥΛΗΣ

Όταν πήρα στα χέρια μου το τελευταίο βιβλίο του αγαπητού μου Μιχάλη Τρούλη, η αλήθεια είναι πως σχεδόν τίποτα δεν εγνώριζα για τον Εμμανουήλ Βυβιλάκη και ειδικότερα για τη συγγενική του σχέση με τη δημοσιογραφική οικογένεια Καλαϊτζάκη. Όταν το τέλειωσα είχα εντυπωσιαστεί και του το είπα. «Μιχάλη μου, έτσι θα έπρεπε να είναι τα βιβλία στα σχολειά», του είχα πει. Με δομή και τεκμηρίωση, απλό και κατανοητό λόγο, αρχή μέση και τέλος. «Θα βγω και θα τα γράψω αυτά», του είχα πει τότε. «Όχι προς Θεού», ήρθε η απρόσμενη απάντησή του. Σεμνός όπως πάντα, αθόρυβος και με σύστημα δουλευτής, δεν ήθελε παινέματα και λόγια εγκωμιαστικά και μεγάλα. Σεβάστηκα την επιθυμία του κι εσιώπησα. Παρά τη θέλησή μου, κρυμμένες βαθιά στα συρτάρια μου έμειναν οι σημειώσεις. Και θα έμεναν για πάντα εκεί αν κάτι δεν άλλαζε. Σήμερα όμως που κάποιοι πιο απείθαρχοι από μένα έδωσαν ήδη στη δημοσιότητα τις απόψεις τους που δεν απέχουν από τις δικές μου, αποφάσισα κι εγώ να προσθέσω την ταπεινή μου γνώμη. Απόφυγα να επικοινωνήσω με το συγγραφέα για να μη με αποθαρρύνει πάλι, σκάλισα τα συρτάρια μου, είπα μέσα μου «συγγνώμη Μιχάλη» και να ’μαι.
Για το συγγραφέα, το Μιχάλη τον Τρούλη, δε θα γράψω τίποτα. Όχι πως δεν έχω ή δεν μπορώ να γράψω. Το αντίθετο μάλιστα. Ο Μιχάλης Τρούλης είναι γνωστός στην κοινωνία τού Ρεθύμνου για τη συνεχή, αθόρυβη και προπάντων ανιδιοτελή προσφορά του. Εξαίρετος φιλόλογος από αμνημονεύτων χρόνων (δεν έχει σχέση με την πραγματική του ηλικία αυτό), με πλούσιο συγγραφικό και ερευνητικό έργο, Πρόεδρος της Βιβλιοθήκης και της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Ρεθύμνου, φοβούμαι μη χάσει από τα γραφόμενά μου. Ένα μόνο θα πω. Η επιμονή του στην έρευνα κι η συστηματική του δουλειά είναι άξια θαυμασμού. Και μόνο στη βιβλιογραφία αν ρίξει κάποιος μια ματιά, θα πει «χαράς το κουράγιο του και την υπομονή του». Γι’ αυτό κι εγώ θ’ ασχοληθώ μόνο με το Μεγάλο Εμμανουήλ Βυβιλάκη.
Έχουμε συνηθίσει πολύ εύκολα ν’ απονέμουμε τον τίτλο τού Μεγάλου σε κάποιους. Νομίζω όμως πως για τον Εμμανουήλ Βυβιλάκη οποιοσδήποτε άλλος χαρακτηρισμός θα τον αδικήσει.
Από μικρό τον σημάδεψε η μοίρα. Οχτάχρονο παλικαράκι βλέπει τους γονείς του να πεθαίνουν αβοήθητοι από πανώλη. Δεν το βάζει όμως κάτω. Μαζί με τις τρεις αδελφές του προσπαθεί να επιβιώσει στα λημέρια των γονέων του για πάνω από έξι χρόνια. Προτού προλάβει ν’ αντρωθεί, σε ηλικία μόλις δεκαπέντε χρόνων, παίρνει μέρος στην επανάσταση του 1821. Κι επειδή ήτανε μικρός
«φέρων ’ς τάς μάχας τον σταυρόν, όσον η ηλικία
δεν εσυγχώρει εις αυτόν να φέρει πανοπλίαν» όπως μας λέει ο εξ αγχιστείας συγγενής του σπουδαίος φιλέλληνας και θαυμαστής του Ιωάννης Πετρώφ. Στην επανάσταση μεγαλώνει. Παίρνει μέρος σε μάχες όπου και διακρίνεται για την ανδρεία του. Αποκορύφωμα η κυριευθείσα υπ’ αυτού Τουρκική σημαία, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας αποτέλεσε το σάβανό του.
Βοηθός γραμματέας της Δ’ κατά συνέχεια Εθνικής Συνελεύσεως των Ελλήνων το 1832 διακρίνεται για το ήθος και την ευστροφία του. Τώρα όμως σειρά έχουν οι σπουδές του. Κι ενώ ο Βυβιλάκης ταξιδεύει στο Μόναχο, όπως μας πληροφορεί πάλι ο Πετρώφ,
«όταν δι’ οι άλλ’ εμοίραζον τα κέρδη τού αγώνος,
τα πάντ’ αυτός παρέβλεψε κι εξενιτεύθη μόνος».
Με δυσκολίες μύριες κατορθώνει να σπουδάσει. Πρώτα στη Φιλοσοφική Σχολή του Μονάχου, για να μεταγραφεί στη Νομική στη συνέχεια και να συνεχίσει τις σπουδές του στη Νομική πάντα, της Λειψίας και του Βερολίνου. Εκεί θα δημοσιεύσει τη μελέτη του «Η νεοελληνική ζωή εν συγκρίσει προς την αρχαίαν ελληνικήν δια την κατανόησιν αμφοτέρων» και θα γίνει ο πρώτος Έλληνας που θ’ αντικρούσει την ανθελληνική θεωρία τού Jakob Philipp Fallmerayer.
Άριστος νομικός, εύστροφος, πολυμαθής και πολύγλωσσος μπαίνει στο δικαστικό σώμα σε ηλικία 34 ετών και διορίζεται στη Σύρο με το βαθμό του Προέδρου Πρωτοδικών. Και πάλι όμως το ανήσυχο πνεύμα του δεν ηρεμεί. Ο πόνος και η έγνοια του για τη σκλαβωμένη πατρίδα τον φέρνει πίσω στα 1841, που παίρνει μέρος στην επανάσταση των αδελφών Χαιρέτη. Εκεί θα εκδώσει και την πρώτη παράνομη κρητική επαναστατική εφημερίδα με τον τίτλο «Ραδάμανθυς».
Πάντα με το μέρος του σκλαβωμένου και του αδύναμου. Όπως στην Τρίπολη της Πελοποννήσου που τον συναντούμε ανακριτή να υπερασπίζεται με πάθος τα δικαιώματα των πενήτων.
Η μεγάλη του όμως αγωνία και λαχτάρα είναι η μόρφωση των σκλαβωμένων πατριωτών του. Για μια ολόκληρη εικοσαετία, 1842-1862, είναι αυτός που θα εργαστεί με πάθος για την ίδρυση και λειτουργία σχολείων στη σκλαβωμένη Κρήτη. Είναι χαρακτηριστικό πως στα 1842 ιδρύει 15 σχολεία σε διάφορες περιοχές της Κρήτης τα οποία σύντομα έγιναν 27. Παράλληλα υπήρξε ο προστάτης και αρωγός τών Κρητών φοιτητών.
Ο Εμμανουήλ Βυβιλάκης υπήρξε αγωνιστής κι επαναστάτης και παράλληλα οργανωτικός, ανιδιοτελής και φιλάνθρωπος. Υπήρξε από τους πρωτεργάτες του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Κρητών στην Ερμούπολη της Σύρου, βουλευτής του συνοικισμού Μινώα στο Ναύπλιο, πρωτεργάτης σε κάθε φιλοπρόοδη κίνηση και έργο. Όμως το επαναστατικό του πνεύμα δεν τον αφήνει να ησυχάσει. Ακόμη και στην ηλικία των 60 χρόνων παίρνει μέρος στην επανάσταση που οδηγεί στην υπογραφή τού Χάρτη της Χαλέπας στα 1878.
Πατριώτης με το Π κεφαλαίο, δε διστάζει ν’ απαντήσει στον Αριστοτέλη Βαλαωρίτη που με το ποίημά του κατά την τελετή των αποκαλυπτηρίων του αδριάντα του Εθνομάρτυρα Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε’ εδημιούργησε μεγάλη αίσθηση. Κι όμως ο μεγάλος αυτός ποιητής είχε παραλείψει ν’ αφιερώσει ένα στίχο έστω του ποιήματός του στον αγώνα της Κρήτης και των Κρητών. Για το λόγο αυτό μπήκε στο στόχαστρο του Βυβιλάκη που έστεκε άγρυπνος φρουρός τής τιμής τής ιδιαίτερης πατρίδας του.
Ο Βυβιλάκης άφησε πίσω του πλούσιο έργο. Συγγραφικό, επιστημονικό, πατριωτικό. Και βέβαια υπήρξε ο ιδρυτής της εφημερίδας «Ραδάμανθυς» που ο Στυλιανός Καλαϊτζάκης, ο γενάρχης της μεγάλης δημοσιογραφικής οικογένειας, τη μετεξέληξε στη γνωστή σε όλους μας «Κρητική Επιθεώρηση».
Ο Βυβιλάκης ευτύχησε να δικαιωθεί εν ζωή. Ακόμη κι ο θάνατός του έχει κάτι από το μεγαλείο της προσωπικότητάς του. Κι αυτό γιατί όταν επιστρέφει στο Ρέθυμνο στα μέσα του Ιουνίου του 1880, «εθνική πανήγυρις» γίνεται η επιστροφή του. Κι είναι η χαρά του αυτή κι η κούραση που θα τον οδηγήσει στο θάνατο κατόπιν «κεραυνοβόλου αποπληξίας» την ίδια κιόλας μέρα.
Ο συγγραφέας Μιχάλης Τρούλης τα είπε όλα. Εγώ τίποτ’ άλλο δεν έχω να πω. Συγχαίρω τον κύριο Τρούλη για το έργο του αυτό και τον θαυμάζω για το πείσμα και την επιμονή του στην έρευνα, τη συγκέντρωση και εν τέλει τη διάσωση όλων αυτών των σπάνιων ιστορικών στοιχείων.

Δεν υπάρχουν σχόλια: